Дүрс хоосон. Хоосон нь дүрс. Хоосон нь дүрсээс өөр зүйл бус, дүрс ч хоосноос өөр зүйл бус. Билгийн чанадад хүрсэн зүрхэн судар-аас Бурхан багшийн дүр түүний дүрслэлийн тухай цувралаар нийтэлж буй эхний хэсэгт бурхан багш хэрхэн дүрст лагшин буюу биеийг олсон болон түүний намтар их хөлгөний уламжлалд Монгол урлахуй ухааны…

Маш гийгүүлэн зохиогч бурхан нь Гүнригийн гучин долоон бурхадын зави лха буюу гол бурхан юм. Мөн язгуурын таван бурханы нэг Вайрочна. Язгуурын таван бурхад тарний ёс[1] болон судрын ёсноос хамааран дүр байдлын хувьд өөр өөр байдаг. Намбар нанзад бурханы хувьд Судрын ёсонд хоёр мутар нэг нигууртай, ил шарын дуазыг асаасан…

Бурхан багшийг дүрслэх учир нь Бурхан багш Тоолшгүй гурван галавт хоёр чуулганыг хураасан - энэ хоёр чуулган нь буяны чуулган, билгүүний чуулган юм. -Буяны чуулганыг төгс төгөлдөр болгосны үр дүнд дүрст лагшинг олдог. Билгүүний чуулганыг гүйцээсний дүнд номын лагшинг (бие)олжээ. Материал: Боржин чулуу, шороон будаг Хэмжээ: Урт: 31.5см, Өргөн: 30.5см…

Д.Дамдинсүрэнгийн /1910–1984/ уран бүтээлийн онцлог хийгээд уламжлал /Өлзийт найман тэмдэг, Төрийн долоон эрдэнэ, Таван хүсэл/ Монголын уламжлалт урлагийг сэргээхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулахын зэрэгцээ XIX зууны сүүл үеийн Их Хүрээний зураачидтай нүүр тулан уулзаж байсны хувьд тэр үеийн бүтээл туурвилын талаар үнэн зөв мэдээллийг залуу үеийнхэнд үлдээж өгсөн гавьяатай хүн бол Д.Дамдинсүрэн юм. …

Төрийн долоон эрдэнийн нэг бол “Хүрд” эрдэнэ билээ. Номын хүрд гэдэг нь “Дхарма-чакра” хэмээх санскрит үгний орчуулга юм. Ямагт эргэж байдаг тэрэгний дугуй лугаа адил “Номын хүрд” нь дөрвөн зүг найман зовхист эцэс төгсгөлгүй түгэн дэлгэрч буй Бурхан багшийн сургаал номын бэлэг тэмдэг болдог. Хүрдний найман хигээс Бурханы шашны хамгийн…

Эсгий хийх зан үйл Эрдэм шинжилгээний ажилтан П.Баасанцэрэн Их зураач Балдуугийн Шаравын Нэгэн өдрийн явдал туурвилд Арган сэвгээр өлзий чилсэн МУШГИА зөөж, зулхайн дэвжээд буулгаж байгааг үзмүү /3-р зураг/ ингэхлээр савж, сэмлэх үйлтгэлийн дараа мушгируулж амраагаад дан сэмэлгээ хийж зулах нь эсгийрэх чанарыг сайжруулж байдаг өвөрмөцөөр чигжүүлж нягтруулах урлахуй ухаан…

Сархинаг тоонотой гэрийн талаар Эрдэм шинжилгээний ажилтан П.Баасанцэрэн Халхын өмнөд, дорнод нутагт сархинаг тоонот /хэлхээ/ гэрээр цээж гэр барих, мөн түүгээр бүтэн гэр ч барьдаг байна. Иймээс энэ гэрийн яс мод нь гэр сууцны 2 төрлийн алт алиныг нөхөн төлөөлөх онцлогтой байсан байна.Мөн …

Эрдэм шинжилгээний ажилтан П.Баасанцэрэн Монголчууд бид өнөө дэлхий дээр нүүдлийн соёл иргэншлийг сонгодог утгаар нь тээж яваа ард түмэн билээ. Нүүдэлчин монголчуудын бүтээсэн соёлын нэгэн үнэт зүйл бол монгол гэр юм. Эртний хүмүүсийн гэр сууцын үүсэл нь газар оромж, нүхэн сууц, хадны агуй зэргээс үүдэлтэй. Гэр орон сууц нь хөгжлийнхөө…

ЦАМЫН ДЭЭЛ Н.Саруул, Эрдэм шинжилгээний ажилтан Энэтхэгийн бурхны шашны нууц тарни, дотоод бясалгалын бүжгээс уламжлалтай “Цам”, “Гарчам” нь Төвөдөөр дамжин XVIII зууны дунд үеэс Монголд дэлгэрсэн гэж үздэг. Цам нь дотроо олон төрөл байдаг бөгөөд Хүрээ цамын баг хувцас, дэгийг 5-р далай ламын зохиосон журмаар бүтээдэг байжээ. Цам бүжгийн дээл…